DE BEWOGEN
GESCHIEDENIS VAN DE HERBERGEN
TE SINT-GERTRUDIS-PEDE
Periode 1930 -1980
27
cafés vorige eeuw,
ze leken wel van sneeuw.
Met “Stoep en Drempel” is er nog één,
binnenkort blijft er geen een.
De café(be)zoeker
SFEERBEELD UIT DIE PERIODE
Uitgave 2011 naar aanleiding
van “Stoep en Drempel”
Vooraf ...
Beste bewoner, beste bezoeker,
Dit boekje over de geschiedenis van de herbergen te Sint-Gertrudis-Pede,
werd samengesteld ter gelegenheid van “Stoep en Drenpel” te
Sint-Gertrudis-Pede van 24 juni tot 1 juli 2011.
Met als aanvulling een geluidsmontage met getuigenissen van Rosa De
Man, Simone Laminé en Miel De Vroede.
Sint-Gertrudis-Pede, gehucht van Schepdaal is een nog landelijk
gebleven deel van Dilbeek.
Pede, Pee genoemd in de streektaal, heeft samen met de aanpalende delen
van Itterbeek en Sint-Martens-Lennik (samen Kerkelijk Pede),
rond de helft van vorige eeuw een boeiend volksleven gekend.
Van de generatie die het allemaal heeft beleefd, zijn er weinig nog in leven.
Hun verhaal en dat van anderen waarvan sommige gebeurtenissen in hun
jeugdherinneringen zijn bijgebleven, werden samengebundeld.
Het is een werkdocument dat, gezien de korte tijd waarover wij beschikten,
aanvullingen en verbeteringen vereist.
Neem het ter hand, luister naar de opname en wandel eens rustig door de straten.
Probeer u achter de huisgevels het bruisend leven van 50 jaren geleden voor te
stellen.
U zal Pede altijd anders bekijken en aanvoelen dan voordien. Sluit het in uw
hart! Dan is onze opzet geslaagd.
Samensteller: Piet LEYSSENS -
Geluidsmontage: Jan MOUSTIE
Elisabeth MAESEN Projectmedewerkster Stoep en Drempel
Cc Westrand Kamerijklaan z/n 1700 Dilbeek
De vertrekplaats van de brochure is
vanaf “De Watermolen” te Sint-Gertrudis-Pede.
Voor het parcours volgen we gedeeltelijk de processieweg.
De processie ging tweemaal per jaar uit:
- de zondag van de kermis *
- met “Hoogweerdig” (O.-H.-Hemelvaart)
Het was de traditie dat de fanfare
eenmaal per jaar de cafés met een muzikaal bezoek vereerde. Door het grote
aantal cafés moest dit gebeuren door drie uitstappen.
De muzikanten werden door “de mambers” in elke herberg getrakteerd op “een
rondje”.
Tijdens hun muziekoptreden maakten”de mambers” van de gelegenheid gebruik om een
rondje kaartspel te spelen.
1)
IN DE HALLEPOORT (bij Slinks)
Lostraat 90
Jean-Baptist Sammels, was op
zoek naar een peter voor zijn 4e kind. Hij was al 2 dagen onderweg
en niet verder geraakt dan het café.
“Wel” zei uitbater Dekens: “Dan zal ik maar peter worden van de kleine” ... En
zo geschiedde. Dekens was toen koster in de Sint-Gertrudiskerk te Pede.
* De jaarlijkse kermis was in september: de eerste zondag na de
8ste.
Was 7 september een zaterdag, dan had de kermis toch plaats op zondag 8
september.
2)
BIJ BOER LENG
Lostraat 96
Uitbater: Edward De Dobbeleer, de grootouders van Mevr. Locus.
Herberg + boerderij ...
Een echt volkscafé waar alles zeer gemoedelijk gebeurde.
“Heb je iets nodig? ” ... “ Neem het maar achter de toog”.
3)
IN DE GOUDEN LEEUW (bij Deuffens) (Kerkelijk Pede)
Rosweg 78 Sint-Martens-Lennik (Hoek Rosweg met Scheestraat
- nu Brouwerijstraat - nabij kapelleke)
Uitbater: Raymond Van de Velde. Rond de oorlogsjaren 46-47, was er een Geitenclub gevestigd.
In de herberg
hing een grote kader met daarin de foto’s van de leden met hun geit ( of
geiten). De cafébaas speelde accordeon.
Al beschikte hij door een ongeval aan de linkerhand slechts over duim en
wijsvinger, toch zorgde hij voor de muzikale “ambiance” in de herberg.
De herberg had ook prachtige gegraveerde vensterramen. Een ervan was een
afbeelding van een middeleeuws tafereel van een wijnschenker met karaf.
4)
BIJ DE VETTE (Nie van de vette) (Kerkelijk Pede)
Rosweg 76 Sint-Martens-Lennik
5) IN DE SCHUIFAF (mong van antjes) (Kerkelijk Pede)
Rosweg 61 Sint-Martens-Lennik
E. DEKENS
Groot gezin met zeven zonen.
6)
IN DE KROON (bij Lewanje) (Kerkelijk Pede)
Vaerenbergstraat Sint-Martens-Lennik
Uitbaters: Dominique Massage en Josephine Van Vlaenderen (foto bij hun gouden
huwelijksjubileum in 1965).
Het wensopschrift bovenaan de deur werd gemaakt door Maurice Servranckx.
Stamcafé van de vele toenmalige landbouwers.
Tijdens de oogstperiode was er onder hen een grote solidariteit. Er werd toen al
eens vlug binnengesprongen om een paar kruiken bier te halen.
Het gebeurde ook dat de landbouwer bij het voorbijrijden met paard en kar, even
halt hield om een pintje te drinken.
Dat kon soms wel 7 tot 8 keren per dag gebeuren. Het was dan ook de gelegenheid
om zijn paard even te laten rusten.
Wanneer hij echter die dag langs reed en toch een pintje oversloeg, dan beval
hij toch zijn paard met een “ OOOH” om even te stoppen,
en vervolgens met een “JUU” zijn weg naar het land verder te zetten.
Een van de landbouwers reed met koe en kar (peir van boeykens).
Er stond een TV in de herberg. De geburen kwamen dinsdagavond kijken naar
“Schipper naast Mathilde”.
Bij speciale gebeurtenissen, zoals o.a.. het huwelijk van koning Boudewijn en
koningin Fabiola, zat het café afgeladen vol.
Met de processie was bij Louis Servranckx-De Wit de stopplaats halfweg. Even
verderop stonden de tafels van het café buiten om de dragers van de beelden de
gelegenheid te geven uit te rusten.
Werd in 1974 tot restaurant “Wilgenhof” omgebouwd en uitgebaat
door Marie-Louise Cocqueriaux en Louis Van Roy.
Is momenteel het restaurant “Axel Dewit.
7) IN DE SARMA (Kerkelijk Pede)
Bij Finne van Beier en Pie (herberg + winkel)
Later IN DE PLEZANTEN HOEK
Felix Servranckx en Katrien Stuckens (herberg + winkel)
Cottemstraat 24 - 26 Sint-Martens-Lennik
8) IN DE SMISSE (bij Frienen van de Smed)
Isabellastraat 11
Foto voor de herberg van de fanfare “De Ware Verenigde Vrienden”, mei 1935.
Uitbater: Schoonjans
Herberg en Smidse.Woning met jaartal 1762 in de voorgevel.
Op eerste verdieping: feestzaal waar ondermeer toneelopvoeringen
plaatsgrepen. De weerman Armand Pien gaf er een voordracht op uitnodiging
van de Boerenbond.
Repetitielokaal fanfare “De Ware Verenigde Vrienden”. Linkergedeelte was
herberg, in de grote poort rechts was de smidse.
Van in het café was er via een raam, inkijkmogelijkheid in de smidse. Katrien
keek nauwlettend toe dat er geen spelende kinderen aanwezig waren wanneer de
smid het gloeiend ijzer bewerkte en de gensters in het rond vlogen. Ook de smid
was op die ogenblikken zeer streng.
9)
BIJ DEKENS (bijgenaamd: Slinckx)
Isabellastraat 13
Herberg en winkel.
10)
DE WITTE MOL
Isabellastraat 17
Uitbater: Georges De Mol en Rosa De Wit - Kegelspel.
(foto kadaster 1955/www.jammart.be)
Frans De Mol, broer van Georges was een fervente mollenvanger. Op een dag ving
hij een witte mol, een grote zeldzaamheid.
Hij en zijn broer besloten het dier op te zetten en het een ereplaats in het
café te geven. De naam van de herberg werd dan ook omgedoopt in “De witte
mol”.
11)
BIJ NOTJES
Isabellastraat 20
Naast het café was een biermagazijn van brouwerij De Neve. Jeanne Van Notjes had
een goede reputatie en stond bekend voor de zorg voor het bier.
12)
IN DEN HORZEL (bij Nestje)
Isabellastraat 19 – 19 a
Ernest Van Onsem en Julia Peeters waren de laatste uitbaters tot 1972.
Herberg en winkel. Nestje was o.a. mandenvlechter, barbier, fruitkweker …
In de boomgaard werd “De Vlaamse kermis” van de fanfare gehouden. Met de
jaarlijkse kermis stond in de boomgaard een danstent (optreden van o.a.
Paul Severs).
Schuur uit 1847. Nestje bewaarde hierin zijn eigen tonnen bier om te gebruiken
in de herberg.
Bollenspel.
Vader Van den Boeynants, veekoopman en regelmatige bezoeker, vertelde op een
dag, met groot ongenoegen aan de toog: “ Mijne zoon gaat nu toch in de politiek
zeker!”
Hoe kon hij beseffen dat zoon Paul het tot Eerste Minister zou brengen.
13)
BIJ DE MANDEMAKER
Isabellastraat 26
Uitbater: Jef Van Onsem. Herberg met feestzaal.
Op geregelde tijdstippen werd er gedanst. Men moest toen per twee dansen
betalen. De betaling gebeurde na de eerste dans. Vandaar de nog huidige regel
van “Halve dans”.
De dansgelegenheid was op de 1ste verdieping. Het ging er nogal
vrolijk aan toe. Op de gelijkvloers werden steunpalen bijgezet. En Charlotte, de
uitbaatster was soms bang dat de zaak zou invallen. Als de danspartij gedaan
was, werden de palen weggenomen. Eén paal bleef altijd staan.
Na de muziekrepetitie, wanneer de laatblijvers een beetje “in de wind” waren,
werd op die paal geklommen.
Wie het hoogste klom was gewonnen . Daarop werd zeker nog eens gedronken!
14)
BIJ SERVRANCKX
Isabellastraat 28
Geschiedenis café J. Servranckx.
Bij de verkoop van de boerderij De Camps rond 1900 werd Simon van Onsem de
nieuwe eigenaar van de boerderij.
De paardenstallen en kleinere gebouwen langs de kerk werden gekocht door Joannes
Servranckx. Hij verbouwde de stallingen tot café/winkel en woning.
In de voordeur van het café kwamen twee glasramen, één met de naam J. Servranckx
en één met een brouwersgast op een bierton. Rond 1918 verkocht Joannes het
geheel aan zijn neef Jozef Servranckx en diens echtgenote Stephanie De Coster.
Een meevaller was dat de naam in de voordeur niet moest vervangen worden. Maar
J. Servranckx stond voortaan voor Jozef i.p.v. voor Joannes. Boven het café
werden de 2 zonen en 1 dochter van Jozef en Stephanie geboren.In 1920 was dat
Felix, beter gekend als Maurice (alias den Boule), in 1922 Frans (alias nonkel
Wak en tevens vader van Urbanus) en in 1927 tenslotte Yvonne spijtig genoeg
overleden na 20 dagen.Stephanie hield het café en de winkel open.
Vele jaren was er een spaarkas die regelmatig busreizen organiseerde en
zijn jaarlijks St-Ceciliafeest hield in het café, de woonplaats en de keuken.
Ook koffietafels na begrafenissen hadden plaats in het café. Op zondagen
in de zomer werden er langs de Isabellastraat regelmatig vinkenconcours
gehouden
Een onvergetelijke feestdag was de thuiskomst van Maurice na de tweede
wereldoorlog uit de werkkampen van Duitsland.Pede leefde in de roes van de
bevrijding en toen kwam Maurice 35 kg lichter thuis na 2 jaar van ontbering.
In 1956 werd het café overgenomen door Maurice en echtgenote Martha Achten.Voor
vele Pedenaren werd het café een echte thuishaven.
Onder andere de fanfare "De Ware Verenigde Vrienden" was hier kind aan
huis.
De Jefkesclub van Pede werd eveneens in het café gesticht. Deze club
bestond uit allemaal Jefkes (en/of spelend of steunend erelid van de fanfare).
Zij woonden ook allemaal in de parochie Pede.Door de ziekte van Martha waren ze
verplicht het café te sluiten in 1990. Martha overleed in november 2000 (zij
werd 78 jaar), Maurice in mei 2006 (86 jaar en 1 week oud).
En zoals Pieter Van Dooren het verwoordde bij de begrafenisrede van Maurice
Servranckx: "Voor Pede had Maurice een speciale betekenis. Hij was op zijn
eentje een hoofdstuk in de geschiedenis van Pede. Een lang hoofdstuk en een
belangrijk. Zijn café was de huiskamer van Pede”.
Uittreksel uit de familiekroniek J. Servranckx.
Thuiskomst Maurice in 1945.
Vinkenclub
Op vinkenslag
15)
IN DE KASJ (Barbe -Holsteens)
Isabellastraat 32
Voor het huwelijk van Frans met Elise, werd de herberg uitgebaat door 2 broers:
Johannes en Frans (deze werd tegen zijn zin ook Tom genoemd).
De bevoorrading van water voor het huishoudelijk gebruik gebeurde vroeger aan de
publieke waterpompen. Frans had ook een put met regenwater, waaruit men zich
bevoorraadde.
Deze was echter leeg. Een cafébezoeker kreeg als antwoord op zijn vraag: “En
wanneer is er terug regenwater ?” als antwoord: “Awel man, als het terug
regent”.
De oorspronkelijke herberg stond achter de kerk, op de weide naast het
huisnummer 38a. Nu begroet ezel “Celine” ons dankbaar wanneer ze een
versnapering krijgt.
Op de foto het kleine huis tussen kerk en watermolen).
16)
IN DE KANTIEN
Isabellastraat 31 (huidige Apotheek)
De uitbaters waren achtereenvolgens: Maria Massage moeder van Wannes, nadien
Wannes Massage, Vital Van Rossem en Hilda Roggeman, Emiel De Vroede en
Marie-Louise Van Rossem (tot einde 1969), Jeanne en Louis Laminé. Rond 1925
werden er 2 huizen rechtover de kerk gebouwd. Deze bleven enkele jaren
onafgewerkt.
Maar intussen werden daar soldaten gekazerneerd. Een gedeelte van de
gebouwen werd gebruikt als kantine voor de soldaten. Na hun vertrek werd
in 1930 één van de twee gebouwen als herberg in gebruik genomen. De keuze van de
cafénaam lag voor de hand: “In de Kantien”.
Een klein lokaaltje achteraan het café, werd gebruikt als repetitielokaal voor
de band die op de “Vlaamse Kermis” van de fanfare speelde.
De naam van de band was “The Kantine Club” samengsteld uit: Wannes
Massage (dirigent en piano), Wannes Beier, Gust Wellemans “Van Bastes” (trommel),
Guillaume Van Schepdael, Roger De Leener, Jef Dekens (trompet) en Roger Van
Asbroeck (accordeon). Deze werd later vervangen door de jeugdige Miel De Vroede.
Miel zou achteraf de leiding van de band op zich nemen. Het repertoire bestond
in hoofdzaak uit jazzmuziek.
17)
DE VIJFHOEK
Isabellastraat 49
- links op foto de herberg voor de verbouwing
- rechts
gedeeltelijk zicht op het oude schoolhuis (met opschrift “Gemeentehuis”
in voorgevel).
Voor de afbraak rond 1980 was het een tijdlang restaurant.
Nu staat op de parking het beeldhouwwerk “De Wetenschapsmens” van
Firmin Van de Woude, een tijdlang inwoner van Sint-Gertrudis-Pede.
Uitgebaat door
respectievelijk: de grootouders, de ouders en Rosa De Man (Rosa van Colette)
echtgenote Dominiek Anthoons.
Werd door haar als laatste uitbater opengehouden van haar 25e tot haar 50ste
jaar. Reeds 31 jaren dicht (1980).
Stichtingslokaal van Voetbalclub Pede (1964), aangesloten bij het
“Katholiek Sportverbond”.
Na enkele jaren werd toegetreden tot de Belgische Voetbalbond onder de naam FC
PEDE.
Na fusie met Koeivijver en Itna Itterbeek, is de huidige benaming: K.V.C ITNA.
(In de jaren 1935 bestond er reeds een voetbalclub te Pede)
De herberg werd gebruikt als clubkantine, met bijhorende douches.
Op een dag besliste Rosa, gezien de te zwaar geworden last, om een sluitingsuur
– middernacht – in te voeren.
Dit werd echter door een groep gewiekste cafébezoekers omzeild, doordat zij even
voor het sluitingsuur nog vlug “5 tournees” bestelden.
Verzamelplaats voor fruit. De omwonenden brachten in het fruitseizoen hun
vruchten naar het café, waar ze door Jean De Greef met zijn camion werden
opgehaald,
om op de vroegmarkt in Brussel te worden verkocht.
18)
BIJ DE NEVE (Brouwershuis)
Isabellastraat 50 (hoekgedeelte Lostraat - Isabellastraat van de brouwerij)
Brouwerij De Neve tot 1920, voor haar grote verbouwing.
Het woonhuis deed tot 1947 dienst als ontvangstplaats voor de leveranciers van
de brouwerij.
De pachters, die hop en mout leverden, werden er door grootmoeder Maria Van
Lierde ontvangen met een goed glas bier.
Wanneer er het zoveelste kind in een arbeidersgezin werd geboren, nam zij het
meterschap op zich.
Dit echter onder één voorwaarde. Het meisje moest zoals zij, Maria heten. (nam
zo 5 meterschappen op zich).
De kinderen van de werknemers van de brouwerij mochten op de vooravond van “De
Greef” (de voorloper van Sinterklaas), aan de schouw van het café, hun mandje
zetten.
Op zondag, na de hoogmis, konden de kerkgangers er terecht voor een pint en een
“spelletje met de kaarten”.
Na 1947 werd de drankgelegenheid, dat eigenlijk geen “open café” was, definitief
gesloten.
Alleen de postbode kon er nog terecht om zijn geleverde postzak opnieuw te
sorteren, even te verpozen en een pint te drinken.
19)
BIJ DE HORLOGEMAKER
Isabellastraat 74
Naast de officiële cafés telde Pede ook talrijke huizen waar ook bier werd geschonken.
Eén ervan was de buur van “Bij de Horlogemaker”.
Weet je dat Sint-Gertrudis-Pede destijds zelfs een haarkapper rijk was met de bijnaam “Jef van Lis de Kwaffeur”. (Hun echte namen waren Jozef Wauters en Lisa Van Hemelrijck). Na zijn dagtaak als postbode had Jef het bijberoep van haarkapper. Als jonge gasten gingen wij ook graag eens op bezoek bij Jef en Lis, zogezegd voor François (hun zoon), want op regelmatige tijdstippen viel er wat te beleven. Ik zou het nog vergeten, maar Lis hield er ook nog een café op na, of niet soms ! Of beter gezegd je kon er toch drank bekomen. Nu de brouwer woonde dan ook niet veraf.
Bij Lis en Jef kwamen ook bekende mensen met naam om hun haar te laten knippen (of was het voor wat anders?), zoals Louis De Neve, Swatje Elsocht e.a., want het was Louis De Neve die er voor zorgde dat er op tijd en stond hun eigen drank geleverd werd. Zo konden zij daar genieten van hun geestrijke drank.
En wat doe je als jonge gasten wanneer de verveling toeslaat en je dan ook al te graag meedoet met de grappen.
Het zal zowat in de vakantieperiode geweest zijn. Dat wij zogezegd op bezoek kwamen bij François (die steeds tussen zijn boeken vertoefde). Op het koertje achteraan stonden heel wat lege kriekflessen. Al “de klutskes” uit de flessen uitgegoten, deze gemengd met water en grenadine en dan maar enkele flessen gevuld met “ons” brouwsel. Nog even vlug naar de brouwerij gegaan om enkele kurken en deze op onze flessen geklopt.
Het duurde niet lang of Louis De Neve kwam terug bij Jef en Lis om zijn haar te laten knippen, waarop hij tegen Lis zei: “Schenk ons iets Lis en laat Jef ook eens meedrinken”.
Louis dronk eerst en spuwde alles opnieuw uit. En met verwrongen gezicht: “Was ma da Lis? Hoelang staan die flessen hier al?” “Wel nog niet zo lang Louis, een goeie 14 dagen, want Ladder (Dominiek Stuckens) heeft die gebracht”.
Met zijn klak op en kwaad ging Louis terug naar huis. Dagen lang heeft Louis in de brouwerij rond gelopen en iedereen scherp in het oog gehouden om te weten te komen wie hem dat gelapt had.
Na 40 jaren zullen wij het geheim naar onthullen en de namen van de grappenmakers bekend maken: Marc, Freddy, François, en Henri De Neve.
Freddy De Backer.
20)
BIJ MOEISKEN (bij Leontine, bij Tisjke Kegel)
Weide naast huis Isabellastraat 74
Op maandag kwam
een groep middenstanders uit Scheut met de tram tot de Spanuit en zakten te voet
af om een namiddag het “Bollenspel” te spelen.
Duivenlokaal: Inkorven en tentoonstelling van duiven.
21)
IN HET SPORTLOKAAL
Nu : “BIJ ANNIE”: het enige overgebleven café
Isabellastraat 85
Jaar 1947: toenmalige Isabellastraat.
Uitbaters: Edmond Van der Meeren, Fons Prinsen, Jean Demarie, Annie Van der
Meeren.
In november 2010 waren Annie en Frans Berlanger, reeds 44 jaar uitbater van de
herberg. Clublokaal van wielrenner Jean Dekens.
Gedurende meer dan 15 jaren organiseerde zij een wielerwedstrijd: Jean
Dekensprijs. Naast een overwinning van Schepdaalnaar Jos Walravens, hadden
zij de eer om ook
Claude CRIQUIELION (wereldkampioen in 1984 te Barcelona) en Fons DE WOLF
(winnaar van o.a. Milaan - San Remo), als overwinnaars op de erelijst te mogen
inschrijven.
Gedurende meer dan 20 jaren Biljartclub. Spaarkas bestaat nog.
Bakschieting van de spaarkas: 8 spelers met 8 ijzers nemen het tegen mekaar
op. De inzet was 75 cent. BEF.
De winnaar kreeg een geslachte kip of een portie saucissen.
Belotte avond: kaartspel dat beoefend wordt in Frans-Vlaanderen - Een
kaartspel met 32 kaarten.
Putbolling: Met houten schijven, waarvan op een zijde aarde werd
gekleefd, rolde de speler naar 3 putten. Elke put bezat een puntenwaarde. De
winnaar won een levende kip. Dit bollenspel was uitzonderlijk. Meestal werd er
aan stekbolling (met hetzelfde principe van schijven) gedaan. De muziek van een
oude Jukebox Wurlitzer zorgde voor menige swingende avonden.
In de herberg werd hoofdzakelijk Lambiek gedronken.
Een brouwsel in de brouwerij was 30 vaten van 250 l. In de kelder van de herberg
was voorraad mogelijk voor 12 vaten.
Oorspronkelijk was het herberglokaal maar de helft van de huidige oppervlakte.
De avond van de verbouwing waarbij de binnenmuur was uitgeslagen, kwamen de
klanten nieuwsgierig een kijkje nemen.
Het enthousiasme was zo groot dat er een spontaan feest plaats greep.
Er werd duchtig met de kruiwagen heen en weer gereden en een vat van 250 l
lambiek moest eraan geloven (vermoedelijk het record van de 44 jaren).
Brouwer Jean Goossens was een graag geziene gast, die menig rondje voor zijn
rekening nam.
De besteller van “Een boterham met hesp” kreeg “Een halfke geuze en een
glas lambiek” voorgezet. Zo kon de klant naar eigen smaak een mengeling maken.
Lambiek werd niet alleen als drank gebruikt.
Soms kon het wel eens gebeuren dat, wanneer de eigenaar van een argeloos
achtergelaten hoed zijn hoofddeksel opzette, hij gedoopt werd met het gerstennat dat
een grappenmaker stiekem erin had gegoten. Bruin zeep, lambiek en een halve
emmer water was de ideale samenstelling om een glijbaan te maken.
Zo kon met een korte aanloop vanuit de binnenkoer doorheen het café tot de
voordeur worden geschoven.
Winterpret in volle zomer was zo mogelijk! Frans en Annie staan steeds ten
dienste van hun klanten.
Ze zijn bijzonder opgetogen over de vriendschap die zij van hun klanten terug
ontvangen.
Hierover zegt Frans: “Als er iets moet gebeuren, moet ik het soms nog niet
vragen, of het is al gedaan.
Men schonk er: Lambiek ,geuze Goossens, Fardel (La Motte).
HELAAS! HELAAS!
Eén van de laatste pinten met Frans Berlanger in 't Sportlokaal bij Annie.
LAMBIEK: voor 1869, vermoedelijk genoemd naar de brouwketels (vgl. alambiek),
natuurlijk Brabants bier met een scherpe, zurige smaak: lambiek wordt gebrouwen van 40%
tarwe en 60 % mout: gedurende het koken wordt 500 g oude hop per hl toegevoegd, na 6 uur
koken wordt het gekoeld aan een luchtstroom, die er de micro-organismen inbrengt. (Inf. van
dale woordenboek)
Jonge lambiek is lichtbruin van kleur met een troebel uitzicht. (Goed purgeermiddel)
Met 2,5% à 3 % alcoholwaarde.
Oude lambiek heeft een donkerbruine kleur met klaar uitzicht. (zwaarder, straffer)
De alcoholwaarde ligt 1,5% tot 2% hoger dan bij jonge lambiek.
Gistingsproces :
Jonge lambiek heeft een onvolledig vergistingsproces. Alle zetmeel in de tarwe is
nog niet in suikers omgezet.
De enzymen in de mout zorgen ervoor, dat het zetmeel in de tarwe afbreekt. Door de
onvergistbare suikers, vergistbaar te maken, stijgt het alcoholpercentage. Dit is een langzame
procedure.
Meestal wordt in de brouwerijen het vers gebrouwen bier in grote koperen kuipen bewaard.
Lambiek wordt echter onmiddellijk in grote tonnen opgeslagen. Dit is mogelijk omdat jonge
lambiek een laag suikergehalte heeft. (anders zou de ton kunnen ontploffen)
Er wordt in de warme maanden niet gebrouwen.
Na het brouwen, werd de draf door de boeren met paard en kar opgehaald, en diende als
veevoeder.
Sommige herbergiers hielden in hun kelder een paar lambiektonnen opzij, om die extra te laten
rijpen tot de lambiek zijn volle rijkheid aan smaak bezat.
Toen was er nog geen internet, maar in geen tijd wist iedereen dat “het de moment was”.
.
GEUZE: Zwaar bier, vooral te Brussel en omstreken bereid door lambiek op flessen ca. een jaar te laten
nagisten en evt. te vermengen met nog oudere lambiek. (Inf. van dale woordenboek),
Een fles is 75 cl, een halfke- geuze is een kleine fles.
Een flutken is een glas geuze dat bekomen wordt door de geuze te verdelen over kleine porties
(vb. 1 fles in 3 glazen, 2 flessen in 5 glazen)
22) BIJ COUSINS (Kerkelijk Pede)
Isabellastraat 103 Itterbeek
23) DE NIEUWE STENE BRUG (Kerkelijk Pede)
Isabellastraat 120 Itterbeek
Jaartal 1947 : Hoek Doylijkstraat - Isabellastraat
Uitbater: Jef Laminé (broer van Simonne) - Kleine winkel + herberg.
Bieren Eylenbosch
Foto 1955 (kadaster www.jammart.be) na verbreding Isabellastraat
24) IN DE OUDE STENE BRUG (bij
balleken) (Kerkelijk Pede)
Doylijkstraat 1 Itterbeek
Uitbaters : Frans Laminé en Jeanne Pauwels (geboren in 1894).
(foto kadaster 1955/www.jammart.be)
Voordien hadden de ouders van Frans er reeds een herberg! In oorsprong: bieren
Eylenbosch. Met bollenspel. De herberg stond langs de straat, waar nu de parking
is.
In 1961 werd de herberg door Brouwerij De Neve opgekocht. Achteraan werd een
nieuwe herberg gebouwd.
In 1963 werd “De Oude Stene Brug” met de grond gelijk gemaakt en enkele dagen
later was er de opening van:
IN DE STENE BRUG (bij Ladder)
Uitbaters Simone Laminé en Dominiek Stuckens (van 1963 tot 1975).
Vanaf dan bieren De Neve.
Hoe geraakte Dominiek aan de toemaan : “Ladder”?
Dominiek had als jonge knaap aan het fruit gezeten. De schoolmeester was dit ter
ore gekomen.
Meester De Jonghe (Meester Kiek), vroeg aan Dominiek: “Hoe heb je aan dat fruit
gezeten?”
“Wel meester met een ladder!” ….. zijn bijnaam was geboren.
In de tuin van de herberg werden op zaterdag en zondagnamiddag “Boterhammen
met hesp en platte kaas “ opgediend.
Als het goed weer was, zaten de 125 stoelen aan de 25 tafels in de weide vol.
Minstens zeven personen waren toen nodig om alles naar wens te laten verlopen.
90 % van de klanten kwamen van Anderlecht (Koeivijver).
De herberg bezat de reputatie dat er niemand voorbij kwam zonder binnen te
komen.
Zo merkten op een dag enkele klanten dat een bruine-pater langs kwam. Vlug werd
onder mekaar de weddingschap afgesloten: “Die gaat hier nooit binnen komen!”.
De pater kwam binnen …. om de weg te vragen.
Voor de jaarlijkse pensenkermis werden 3 varkens geslacht. Na het lekker
smullen op zaterdag, zon- en maandag, was alles op. Er werd veel plezier
gemaakt.
Soms werd er al eens “Koers onder de klanten “ voor de lol gehouden.
Overwinnaar “Sluim” kreeg op het terras van Stephanie een ruiker bloemen met de
bijhorende kussen.
Zie foto hieronder ...
25) IN HET VET VERKEN (Kerkelijk Pede)
Doylijkstraat 85 Itterbeek
Later: BIJ DE VLOERLEGGER
Was herberg tot 1950.
De eerste uitbater was Speeckaert, slager van beroep. Toen hij op 40-jarige
leeftijd overleed, baatte zijn weduwe alleen het café verder uit.
Zij moest verder leven met de schaarse opbrengst van de herberg en de
aardbeienoogst. Het was een trefplaats voor de buren om er te komen kaarten.
Marcel Van Der Leenen en Katrien Speeckaert “trouwden in” en zetten de
traditie van de herberg verder.
De slagersgast was bij de thuiskomst na hun werk altijd zo enthousiast: “
Maar dat was een vet verken!”. Deze uitdrukking werd overgenomen als
benaming van de herberg.
26) BIJ PANNAERT
Lostraat 41
Bollenspel
27) BIJ FRANS DE KLEERMAKER
Lostraat 25
Uitbaters: Frans Wauters en Helena (Leen) De Gieter.
Oorspronkelijk was achteraan het café een kleine atelier waar Frans het beroep
van kleermaker uitoefende. De atelier werd achteraf vergroot.
Het was het lokaal van de plaatselijke afdeling van “De Vlaamse
Oudstrijdersbond”.
Hun jaarlijks diner op 11 november had er plaats. Het eten werd klaargemaakt
door Helena.
Vanaf 1950 werden Meine Timmermans en Jef De Pelsmaecker de nieuwe caféuitbaters.
Bollenspel.
NB.: Finne van Beier en Pie (zie nr. 7) hebben ook nog café gehouden
bij Adel van Gotten, Rosweg 91 Sint-Martens-Lennik (Hoek Rosweg en
Scheestraat).
TOT SLOT
Oproep aan iemand met journalistieke kriebels
Schepdaal en Sint-Gertrudis-Pede bezitten te samen een rijk erfgoed aan brouwerijen.
Op een paar kilometer afstand hebben we de brouwerijen DE NEVE en GOOSSENS te Sint-Gertrudis-
Pede en de brouwerijen EYLENBOSCH en DE TROCH te Schepdaal.
Hun maatschappelijke en sociale invloed van toen heeft zelfs zijn sporen tot in de huidige generatie
nagelaten.
Het moet een boeiend werk zijn dit stuk verleden en heden te onderzoeken.
Dit is een onontgonnen terrein, de tijd dringt echter.
Wie durft de uitdaging aan?
Wie neemt de pen op?
MET DANK AAN DIEGENEN DIE MEDEWERKTEN VOOR:
De foto’s:
Marc Vermeir: de oude foto’s -
Roger Beier: foto 8 a - Hugo Broeckx: foto’s nr. 3 - Frank De
Meulemeester: foto 14 a - Stefan Eelens: foto’s 15 bis, 21 bis, 23 - Simonne
Laminé: foto’s 24 b en c - Florentine Massage: foto’s
nr. 6 - Jacqueline Servranckx: foto’s 14 a, d, e, f
Hun verhaal:
Roger Beier & Marie-Louise Van Wichelen - Frans Berlanger & Annie Van der Meeren - Armand Billooye - Freddy De Backer - Rosa De Man - Maggy De Mol - Paul De Neve - Miel De Vroede - François Goossens - Simonne Laminé - Jacqueline Servranckx - Rosa De Leener - Anna Van der Leenen
De hulp bij
de geluidsmontage: Dieter Van de Walle
Scanning familiekroniek:
Frank De Meulemeester
Ontwerp kaart: Jan Moustie
Drukwerk: Westrand
Inbinden: BS
Production
Samenstelling: Piet Leyssens
Bewerking voor website en enkele recente aanvullingen:
raymond.berlanger@pandora.be